TÜRK LASTİK SEKTÖRÜ
İnsanlık tarihinin en önemli buluşlarından birisi de kuşkusuz tekerlektir. Tekerleğin ilk kullanılmaya başladığı günden bu yana bu önemli keşif, dünyanın ve insanlığın gelişmesine çok önemli katkılarda bulunmuştur. 1900 yıllarının başına kadar muhtelif aşamalardan geçen tekerlek, ilk defa bu yıllarda bizim bildiğimiz anlamda LASTİK olma evresine girmiştir.
1900’lerin başında bisiklet lastiği yapımı için ilk adım J. B. Dunlop’tan gelmiştir. Yapışkan maddelerle güçlendirilmiş tekstilin kullanıldığı ilk lastik daha sonra, doğal ve sentetik kauçuk, kord bezi, çelik, güçlendirici ve hızlandırıcı kimyasallar kullanılarak geliştirilmiş ve halen kullandığımız lastikler ortaya çıkmıştır.
1950’li yıllarda başlayan kalkınma hamlesi sırasında, 1954 yılında çıkarılan Yabancı Sermayeyi Teşvik Kanunu, ülkemizde birçok yabancı sermayeli şirketin kurulması için sebep ve fırsat olmuştur.
Buna bağlı olarak sektörümüzdeki ilk yatırım 1960 yılında bir İtalyan firması olan Türk Pirelli Lastikleri A.Ş. olmuştur.
Bunu 1961 yılında Amerikan markası Goodyear Lastikleri Türk A.Ş. ve yine Amerikan markası Uniroyal Endüstri T.A.Ş. takip etmiştir (Uniroyal şirketi 1986 yılında Koç Grubu tarafından devralınarak Goodyear ile birleşmiş ve üretim tesisleri de Goodyear’a geçmiştir).
Türkiye’de hâlâ bir fabrikaya ihtiyaç olduğunu düşünen Sabancı Holding, 1974 yılında Lassa Lastik Sanayi ve Ticaret A.Ş.yi kurmuştur. 1984 yılına kadar Lassa markası ile lastik üretimi yapan tesis, 1988 tarihinde Japon Bridgestone firması ile ortaklık sözleşmesi imzalayarak Brisa Bridgestone Sabancı Lastik Sanayi ve Ticaret A.Ş. adını alarak üretime devam etmiştir (firma 2014 yılında aldığı yeni yatırım kararı ile Aksaray ilinde yeni bir lastik üretim tesisi daha açacaktır).
1976 yılında Petkim’in büyük ortak olarak kurduğu Petlas Lastik Sanayi Ticaret A.Ş., 1997 yılındaki özelleştirme sonrasında önce Kombassan Holding tarafından satın alınmış, daha sonra Abdülkadir Özcan Şirketler Grubu’na geçmiştir.
Bunlar dışında bilindiği kadarı ile, geçtiğimiz yıl Çankırı’da üretim tesisi kurma kararı alan Japon Sumitomo-AKÖ ortak girişiminin 2015 yılı sonunda üretime başlaması beklenmektedir.
2004 yılında, Kanık Şirketler Topluluğu sahipliğinde üretime başlayan Özka Lastik A.Ş.nin üretim tesisleri İzmit’te bulunmaktadır. Firma önce kaplama sırt hamuru, daha sonra ise muhtelif lastikler üretmeye başlamıştır.
1974 yılında kuruluş faaliyetleri başlayan Anlaş Anadolu Lastik A.Ş., motosiklet ve ATV benzeri araçlar için lastik üretmektedir.
2011 yılında Bilecik’te kurulan Billas Lastik ve Kauçuk Sanayi ve Ticaret A.Ş. ise yine bisiklet ve motosiklet lastiği, implement, sırt kauçuğu ile konveyör bant üretmektedir.
Ülkemizin lastik üretim tesislerinde, yurt içinde talep olunan lastiklerden hemen hemen tamamı üretilebilmektedir.
Türkiye kendine özgü arazi yapısı, yol, yük ve sürücü alışkanlıkları nedeniyle sektörümüz açısından gelişmiş diğer ülkelere göre önemli farklılıklar göstermektedir. Farklılıklar dikkate alındığında üretilecek lastiklerin, bize özgü ihtiyaçları karşılayacak yapıda olması önemlidir. Bu bağlamda ülkemizde üretilen lastiklerin sahip oldukları özellikler nedeniyle yurt içinde olduğu kadar yurt dışında da tercih edildiğini görmekteyiz.
Ürettiği lastikleri, Yenileme Piyasası ve Otomotiv Endüstrisi üretim ihtiyacına veren sektör, başta Avrupa Birliği ülkeleri olmak üzere birçok ülkeye ihracat yapmaktadır. Sektörümüz 2011 yılında 989 milyon, 2012 yılında 1.373 milyon ve 2013 yılında 1.201 milyon Amerikan Doları tutarında ihracat yapmıştır. *
Ülkemizde üretim yapan yerli ve yabancı ortaklı üretim şirketlerinin yanı sıra, dünyanın önde gelen markaları da gerek kendi kurdukları şirketler ve gerekse temsilcileri aracılığıyla her türlü lastik ithal edebilmektedir. Bunlardan Continental, Michelin ve Hankook kendi şirketleri aracılığıyla ithalat yapmaktadır. Dünya ve Avrupa Birliği’nce kabul edilmiş olan serbest ticaret kuralları ülkemizde de geçerli olup, her türlü ve her marka lastiğin ithalatı mümkündür. Lastik ithalatı için 2002/6 numaralı “Araç Dış Lastiklerinin İthalatında Uygulanacak Esaslara İlişkin Tebliğ” yürürlüğünü sürdürmektedir.
Dampingli ithalata karşı anti-damping vergisi uygulaması ülkemizde de yürürlükte olup, sektörün bu konudaki talebi resmi kurumlarca incelendikten sonra, gerekli görülüyorsa uygulanmaktadır.
“Çevre” konusunda çok duyarlı olan sektör, 2007 Nisan ayında LASDER/Lastik Sanayicileri Derneği‘ni kurarak, LASDER üyelerinin yenileme piyasasına sattığı Ömrünü Tamamlamış Lastikleri toplatarak geri kazandırmaktadır.
Üretim öncesinde, henüz dizayn aşamasında ve hammadde seçimi sırasında başlayan “doğa ile dost” tercihler ve bu doğrultudaki üretim biçimi ile, Türkiye’de yapılan lastik üretimi, gerek teknoloji ve gerekse doğanın korunması anlamında en son buluşları içermektedir. Türk lastik sektörünün, çevre dışında kalan konulardaki ihtiyaçlarını karşılamak üzere 27 Ocak 2014 tarihinde kurulan LASİD/Lastik Sanayicileri ve İthalatçıları Derneği ise sektörün gelişmesi için çalışmalar yürütmektedir.
*Kaynak : Otomotiv Sanayicileri Derneği